Uzaktan Çalışmak İstiyorum Ama Nasıl?

Her ne kadar yaşanan işbu salgın sürecinde daha fazla aşina olmuş olsak da esasen uzaktan çalışma 2016 yılı itibariyle iş kanunumuzda yerini almıştır. Ancak yayımlanması beklenen uzaktan çalışma yönetmeliği 10/03/2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak uzaktan çalışmanın şartları ve esasları belirlenmiş olmuştur.

Uzaktan çalışmanın ne olduğundan başlamak gerekirse esasen uzaktan çalışmayı sadece evden çalışma olarak nitelendirmek mümkün değildir. Uzaktan çalışma evden çalışmanın yanı sıra aynı zamanda işçinin iş görme edimini teknolojik iletişim araçları vasıtasıyla işyeri dışında yerine getirmesini de kapsamaktadır.

Uzaktan çalışmaya nasıl geçilebilir sorusu öncelikle akla gelmektedir. Hali hazırda işveren bünyesinde çalışmakta olan bir işçinin uzaktan çalışmaya geçiş yapması mümkün olduğu gibi yeni işe alınacak bir işçi ile de uzaktan çalışma şeklinde bir iş ilişkisi kurulabilir. Ancak bu ilişkinin yazılı bir şekilde kurulması gerekmektedir. Yani uzaktan çalışmak isteyen işçinin bu talebini öncelikle yazılı olarak işverenine iletmesi gerekmektedir. İşçi uzaktan çalışma talebini yazılı olarak işverenine ilettikten sonra işverenin bu talebe cevap vermek için 30 gün bir süresi bulunmaktadır. Eğer işveren tarafından işçinin talebi kabul edilirse bu durumda yazılı bir sözleşme yapılması gerekmektedir. Ancak burada sanki uzaktan çalışma talebi sadece işçiden gelebilir gibi anlaşılmamalıdır. İşveren tarafından da bu yönde talepte bulunulması mümkündür. İşverenin talepte bulunması ve işçinin bunu kabul etmesi halinde yine aynı şekilde bu durum yazılı bir sözleşme altında düzenlenecektir.

Peki işveren işçinin uzaktan çalışma talebini kabul etmek zorunda mıdır? Elbette ki işverenler bakımından böyle bir zorunluluk getirilmemiştir. Yani işveren, uzaktan çalışmak isteyen işçinin bu talebini reddedebilir. Yönetmelik hükümleri incelendiğinde görüleceği üzere işvereni buna zorlayan hiçbir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak bilindiği üzere İş Hukuku kuralları gereğince işverenlerin çalışanlarına karşı eşit davranma borcu bulunmaktadır. Örneğin çocuğunun bakımıyla ilgili problem yaşayan ve uzaktan çalışma talebinde bulunan bir işçinin bu talebini kabul edip de aynı durumda bulunan diğer bir işçinin talebinin ortada haklı ya da makul bir neden olmaksızın reddedilmesinin eşit davranma ilkesine aykırılık teşkil edeceği aşikardır. O nedenle işverenlerin bu konuda dikkatli bir şekilde hareket etmeleri ve yapılan talepleri objektif ölçülerle değerlendirmeleri oldukça büyük önem arz etmektedir.

Uzakta çalışma yönünde talepte bulunulması ve bu talebin iş ilişkisinin karşı tarafınca kabul edilmiş olması üzerin artık yazılı bir sözleşmenin düzenlenmesi aşamasına gelinmektedir. Ancak düşünüldüğünde yönetmelik resmi gazetede yayımlanmadan önce bile fiilen uzaktan çalışan birçok çalışanın bulunduğu bilinmektedir. Bu durumda yazılı sözleşmenin bulunmaması o uzaktan çalışma ilişkisini geçersiz kılmayacaktır. Yazılı sözleşmenin bulunmaması ispat bakımından bazı sorunları beraberinde getirebilir. Ancak onun dışında fiilen mevcut olan ilişkinin geçerliliğini etkilemez.

Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’nin 5. maddesine göre, uzaktan çalışma sözleşmesinde, işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alacaktır. Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Örneğin işçinin günde kaç saat çalışacağı, çalışmanın günün hangi saatleri arasında yapılacağı ve haftada kaç gün çalışılacağı sözleşmede yer almalıdır. Yapılacak olan uzaktan çalışma sözleşmesinde çalışılan her gün uzaktan çalışma yapılacağı kararlaştırılabileceği gibi, haftanın belli günlerinde uzaktan çalışma yapılacağı diğer günlerinde ise işyerinde çalışılacağının kararlaştırılabilmesi mümkündür yeter ki bu konuda işçi ve işveren karşılıklı olarak mutabık kalmış olsun.

Uzaktan çalışma halinde işçinin bazı ekipmanlara ihtiyacı doğabilir. Örneğin bilgisayar, internet vb. Peki uzaktan çalışma durumunda bu ihtiyaçlar kimin tarafından sağlanacak ve masraflar kimin tarafından karşılanacaktır sorusu hemen akla gelmektedir. Esasen bu da tarafların karşılıklı olarak alacakları bir karar ile sözleşmede hüküm altına alabilecekleri hususlardandır. Yani esasen Türk Borçlar Kanunu’nun 413. Maddesi uyarınca iş için gerekli araç ve malzemelerin işveren tarafından sağlanması esastır ancak bunun aksi yönünde bir sözleşme yapılması önünde de herhangi bir engel bulunmamaktadır. Yani işçinin kabul etmesi halinde bunlara işçinin katlanacağı yapılacak olan uzaktan çalışma sözleşmesinde düzenleme altına alınabilir.

Bunların yanı sıra Uzaktan çalışma yönetmeliği hükümleri uyarınca hem işçi hem de işverenler bakımından çeşitli yükümlülükler kaleme almıştır. İşverenler nasıl işyerinde çalışan işçiler bakımından gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almakla yükümlü iseler, uzaktan çalışma halinde de bu yükümlülükleri devam etmektedir. Çalışan evden de çalışsa işveren gerekli bütün iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini vermek ve çalışanının güvenliğini gözetmekten sorumludur.

İşverenlerin bir diğer yükümlülüğü ise uzaktan çalışan işçisi ile işyerinde çalışan işçisi arasında bir ayrım yapmaması, yani her bir çalışanına eşit davranma borcudur. Örneğin normalde o iş yerinde öğle yemeği veriliyorsa, uzaktan çalışmaya geçen işçinin gelip öğle yemeğinden yararlanması mümkün değildir. Ancak bu işveren için haklı bir neden teşkil etmez. Yani ister işyerinde yemek verilsin, ister yemek kartı verilsin bu uzaktan çalışan işçinin bundan faydalanamayacağı anlamına gelmez. Sırf uzaktan çalışıyor diye o işçi bu faydadan mahrum bırakılamaz. Uzaktan çalışmaya geçiş işçinin haklarında bir eksilmeye yol açmamalıdır. İşverenin uzaktan çalışan işçiler ile işyerinden çalışan işçiler arasında haklı ve/veya makul bir neden olmaksızın bir ayrıma gitmesi halinde bu durum işçi bakımından haklı fesih nedeni teşkil edebilecektir. Bunun yanı sıra o işçi sırf uzaktan çalışıyor diye yıllık izin hakkının olmadığı düşünülemez. Yani yıllık izin konusunda da herhangi bir ayrıma gidilemez.

İşçinin yükümlülüklerine gelecek olursak; uzaktan çalışan işçi de yapmakta olduğu iş, işletme ve işverenle ilgili verilerin korunması ve gerekli bütün tedbirlerin alınmasından sorumludur. Yine aynı şekilde uzaktan çalışacak olan işçiye bilgisayar vb. bazı eşyalar zimmetlenmiş olabilir. İşçi bu malzeme ve iş araçlarının özenli bir şekilde kullanılması ve korunmasından sorumludur.

Peki uzaktan çalışan işçi sonsuza kadar o şekilde mi çalışmalıdır? İşyerine geri dönemez mi? Uzaktan çalışan işçi elbette ki işyerinde çalışmak isteyebilir. Bu yönde yine işverenine yazılı olarak talepte bulunmalıdır. Ancak yine bu talebe verilecek cevap yönünden işvereni zorlayan herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Yani işveren işçinin bu talebini kabul edebileceği gibi reddetme hakkına da sahiptir. Ancak yönetmelik hükümlerine göre işçinin bu talebinin işveren tarafından öncelik verilerek değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Yani bu durumda işveren eğer zaten işyerinde işçi ihtiyacı varsa gidip işyeri için yeni bir işçi almak yerine uzaktan çalışmadan işyerine dönmek isteyen işçisine öncelik vermelidir.

Yasal Uyarı: İşbu makale başka bir internet sitesinde ancak makalenin yer aldığı internet adresi linkini içeren aşağıdaki ifadeye yazının başında veya sonunda belirgin bir şekilde yer verilmesi şartıyla yeniden yayımlanabilir veya basılabilir.

“Uzaktan Çalışmak İstiyorum Ama Nasıl Pınar İleri Avukatlık & Danışmanlık izni dahilinde yeniden yayımlanmaktadır"