Eşya Alacağı Davası
Gerek evlilik birliği devam ederken gerekse boşanma süreçlerinde eşlerin kişisel ve ev eşyaları konusunda uyuşmazlık yaşamaları ve ortak bir karara varamamaları halinde eşya alacağı davaları ile karşılaşılmaktadır. Bu kapsamda yaşanan uyuşmazlıklar üzerine açılacak olan eşya alacağı davaları ile eşlerden her biri diğerinde bulunan eşyasını evlilik birliğinin devamı sırasında ve/veya evlilik birliğinin sonlanması halinde isteyebilecektir.
Bu durumda öncelikle belirtmek gerekmektedir ki, eşya alacağı davası açılabilmesi için eşlerin boşanmış olmaları ya da boşanma davası açmış olmaları eşya alacağı davaları bakımından bir ön koşul değildir. Taraflar arasındaki mal rejimi sona ermese bile eşya alacağı davası açılması önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Eşya alacağı davaları açısından önemli olan ortada bir eşya alacağı isteği ve isteğe konu eşyanın varlığının, davacıya ait olduğunun ve davalıda kaldığının ispatıdır.
EŞYA ALACAĞI BOŞANMA DAVASI İLE TALEP EDİLEBİLİR Mİ?
Esasen eşya alacaklarının bağımsız birer dava ile talep edilmesi en uygun yol olacaktır. Ancak uygulamada eşya alacaklarının boşanma ve mal rejimi davalarının içerisinde de talep edildikleri görülmektedir. Ancak eğer eşya alacağı talepleri boşanma davası içerisinde talep edilmişse eşya alacağına ilişkin taleplerin boşanmanın eki niteliğinde olmadığı unutulmamalıdır. Boşanmanın eki niteliğinde olmaması ile kast edilen boşanma davası açılırken alınan başvurma harcının eşya alacağı taleplerini kapsamadığı ve eşya alacağı taleplerine ilişkin olarak mahkemenin inceleme yapıp bir karar verebilmesi için nisbi harç ödenmesinin zorunlu bir koşul olduğudur. Aksi takdirde usulüne uygun bir şekilde açılmış eşya alacağı davasından söz edilemeyecektir.
Bu durumda boşanma davası açılırken dava dilekçesinde aynı zamanda eşyalara yönelik talepte bulunulmuş ise mahkeme tarafından nisbi harcın tamamlanması için davacıya süre verilmesi gerekmektedir. Davacı taraf gerekli açıklamaları yapıp nisbi harcı ödemediği sürece eşyalar bakımından bir inceleme yapılabilmesi hukuken mümkün olmayacaktır.
Bu noktada şu hususa da değinmekte fayda vardır, bazen dava dilekçesinde eşyalar bakımından hiçbir talep olmadığı halde sonradan verilen dilekçeler ile eşya talebinde bulunulduğu ve eksik harcın tamamlanmaya çalışıldığı görülmektedir. Ancak dava dilekçesinde olmayan bir talep yönünden sonradan verilecek beyan dilekçesi ve ödenecek harç ile eşya talebinin dava konusu yapılabilmesi mümkün değildir. Yani dava dilekçesinde eşyalarla ilgili bir talep yokken sonradan yapılan isteğe ilişkin harç alınması ortada bir dava dilekçesi olmadığından dava açılmış sayılması sonucunu doğurmayacaktır. Bunun yukarıda değinilen dava dilekçesinde bulunan talep yönünden eksik harcın ikmali ile karıştırılmamasında fayda bulunmaktadır.
Eğer eşya alacağı talepleri boşanma davası ile birlikte istenmişse boşanma davası ile eşya alacağı davalarının tefrik edilmesi yerinde olacaktır. Ancak söz konusu davaların tefrik edilmemesi Yargıtay tarafından bozma sebebi olarak kabul edilmemektedir.
EŞYA ALACAĞI TALEBİ NASIL OLMALIDIR?
Eşya alacağı davasında davacının seçimlik hakkı bulunmaktadır. Yani davacı eşyasını aynen isteyebileceği gibi sadece bedelinin tahsilini de isteyebilir ya da kademeli olarak eşyalar mevcut ise aynen mevcut değilse bedelinin tahsilini talep edebilmektedir.
Davacı davayı açarken aynen yoksa bedelini istemiş olmasına rağmen yargılama sırasında sadece bedelini de talep etme hakkına sahiptir. Mahkeme davacının talebi ile bağlıdır. Yani davacı eğer bedelini istemişse mahkeme eşyanın aynen iadesine karar veremez. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 3/11/2009 tarihli ve 5215/9320 sayılı kararına göre:
“…istek bedele ilişkindir. Bedel talep edilmesi halinde aynına hükmedilemez…..davacı başkasının kullandığı ve kötü bir görüntü yaratan eşyayı almak zorunda bırakılamaz….Bu durumda mahkemece bilirkişi raporundaki hesaplama doğrultusunda talep edilen eşyaların bedelinin tahsiline karar vermek gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmadığından hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir…”
EŞYANIN HANGİ TARİHTEKİ DEĞERİNE HÜKMEDİLİR?
Eşya alacağı davasında davacı sadece eşyanın bedelini istemişse dava tarihindeki bedele hükmedilebilir. Yani karar tarihindeki değerinin ödetilmesine hükmedilemez.
DAVA SIRASINDA EŞYALARIN TESLİM EDİLMESİ HALİNDE DAVANIN AKIBETİ NE OLACAKTIR?
Eğer dava sırasında dava konusu edilen eşyalar davacıya teslim edilirse davanın konusuz kalması nedeniyle bu eşyalar hakkında mahkeme tarafından “karar verilmesine yer olmadığı” şeklinde karar verilmesi gerekecektir.
Ancak dava sırasında yapılan teslimin tedbiren yapılan teslim ile karıştırılmaması gerekmektedir. Eğer tespit yapılıp davacıya tedbiren teslim edilen eşyalar söz konusu ise söz konusu eşyalar bakımından aidiyet çekişmesi giderilmeden mahkeme tarafından karar verilmesine yer olmadığı şeklinde karar verilmesi doğru olmayacaktır. Eğer yargılama sırasında tedbiren yapılmış bir teslim söz konusu ise söz konusu eşyalar bakımından çekişmeli hususlar giderilmeden karar verilmemelidir.
Yasal Uyarı: İşbu makale başka bir internet sitesinde ancak makalenin yer aldığı internet adresi linkini içeren aşağıdaki ifadeye yazının başında veya sonunda belirgin bir şekilde yer verilmesi şartıyla yeniden yayımlanabilir veya basılabilir.
